حقيقت ، شايد مخفي شود ولي هرگز فراموش نمي شود

برخي از نويسندگان و محقيقين اجتماعي و تاريخي در دوره شوروي سابق مطالبي رو مخفيانه مي نوشتند يا گردآوري ميكردند و در محلهاي امني نگهداري ميكردند تا شايد روزي امكان انتشار آنها وجود داشته باشد و بعضي از اين نويسندگان مثل سولژنيستن اين شانس رو داشتند كه آثارشون وقتي كه در قيد حيات بودند چاپ شد ولي خيلي هاي ديگه زنده نماندند تا شاهد چاپ أثارشون باشن، كساني كه مثل بولگاكف، به اندازه اي به رسالت اجتماعي شون اعتقاد داشتند كه تا دَم مرگ هم نگران نوشته هاشون بودند طور كه بيوه ميخائيل بولگاكف نقل كرده، بولگاكف لحضاتي قبل از مرگ اصرار ميكند كه براي آخرين بار از تخت بيماري خارج شود تا پيش از مرگ مطمئن شود كه كتاب " مرشد و ماگاريتا" هنوز در مخفيگاه قرار دارد، هرچند كه بولگاكف زنده نماند ولي اين شاهكار ادبي نجات پيدا كرد و پس از نيم قرن اجازه چاپ گرفت و آرزوي نويسنده اش تحقق پيدا كرد كه مي گفت:"بايد بنويسم، فقط براي اينكه مطمئن شوم كه حقيقت فراموش نشده است و آيندگان ممكن است روزي از آن آگاه شوند."